De Geneeskrachtige Kruiden. Salie is in iedere supermarkt te koop. Er is niet zoveel bekend over de culinaire geschiedenis van dit kruid. Wel staat er beschreven dat de oude Grieken salie éérder als een geneesmiddel zagen, en niet als een lekkere smaakmaker. Bij de oude Grieken was de salie het ‘kruid der onsterfelijkheid’. Vooral in de landen rond de Middellandse zee is salie een gewaardeerd kruid in de gerechten. Wist je dat er ongeveer 900 verschillende soorten salie zijn ? Maar ze zijn lang niet allemaal eetbaar. Hier vind je een leuk en informatief artikel over salie.

Wat is salie ?

Salie behoort, net als tijm, munt en rozemarijn, tot de lipbloemenfamilie. Je kunt het blad en de bloemen in je gerechten verwerken. Ik kan me, als vegetariër, geen Mediterraans gerecht bedenken zonder een paar blaadjes salie. Salie groeit tot láát in het jaar door, en je kunt de blaadjes tot in hartje winter gebruiken.

Ik ben gék op salie. Als kind al vond ik de geur heerlijk. Als ik een ‘lieveheersbeestje’  zou zijn, zou ik elke dag een poos op een salieplant willen zitten. Lijkt me geweldig.

Salie is een groenblijvend struikje dat inheems was in het zuiden van Europa, en het mediterrane gebied. De officiële naam is “Salvia Officinalis”.

Het was pas in de Middeleeuwen dat er in de kloosters weer wat interesse voor salie kwam. Dit was omdat de monniken erover lazen in oude geschriften, die ze kopieerden. Er was nog geen boekdrukkunst, dus alles werd met de hand geschreven en gekopieerd. Men ging salie kweken in de kloostertuinen.

En dit was niet om in de keuken te gebruiken, maar omdat men geloofde dat salie ‘de eeuwige jeugd’ zou geven. Salie werd voornamelijk aan wijn toegevoegd om de zure smaak te maskeren. In de oude Nederlandse taal was ‘Jan Salie’ een uitdrukking voor iemand die nogal sloom was.

Wie was Jan Salie ?

De naam van Jan Salie is gebaseerd op echte salie, een geneeskrachtig en rustgevend kruid. Zo zeer rustgevend dat Potgieter in zijn boek “Jan, Jannetje en hun jongste kind” (1841) Jan Salie laat optreden, die, voor hij naar bed gaat, saliemelk drinkt. In plaats van een glas bier. Jan Salie wist niets tot stand te brengen. En had totaal geen ondernemersgeest. Hij kon niets, wou niets en deed ook niets. Gewoon een slapjanus die tot niets kwam. Zijn naam was Jan Salie en de naam is ontleend aan de flauwig zoete smaak van saliemelk.

Weetjes over salie in de keuken

• Als je verse salie koopt, kijk dan even of de blaadjes vers en stevig zijn, slappe blaadjes smaken niet meer goed. En worden snel bruin als je ze in het water zet.
• Salie houdt van warme zon, zet het in de zon op de vensterbank.
• Knip even een klein stukje van de steel af, en zet het in een glas op de vensterbank.     
• Ververs iedere dag even het water.
• Als je geluk hebt, vormt salie vanzelf worteltjes. Zet ze maar in de potgrond. En je hebt je eigen salieplant.
• Van salie gebruik je alléén de blaadjes, en niet de steeltjes.
• Salie smaakt uitstekend in stoofpotten, pasta’s, hartige taarten en in gerechten met pompoen.
• Ook in aardappel gerechten, bij bonen schotels en paddenstoelen gerechten past salie goed.
• ’s Zomers past salie goed bij courgette (courgette soep) en paprika.
• Pasta of gnocchi met een beetje salie boter en Parmezaanse kaas ! Mmm,..
• Blad en bloemen van de bijzondere ‘ananas salie’ smaken onovertroffen lekker in koekjes en cake !
• Salie boter is heerlijk, je maakt het door een klein sauspannetje met een klontje boter en een stuk of verse 10 salie blaadjes te vullen. En zet te bakken. En je salie boter is klaar. Over de pasta is het een traktatie.
• Als je salie koopt in een winkel of tuincentra, is het vaak de variant ‘berggarten’. Die bloeit niet. Maar het blad smaakt wel goed.
• Als je de salie wilt drogen, pluk dán de blaadjes vlak voor de bloei.
•  

Welke planten passen het beste bij salie op de vensterbank of in de tuin ?

Salie behoort tot de familie ‘Lamiaceae’. Salie vindt dus bonenkruid, tijm, rozemarijn, munt en oregano fijne buurtjes. De verzorg-elfjes werken prima samen. Zet ze dus bij elkaar in de buurt. Omdat salie een sterke plant is, vinden de wat zachtere kruiden (basilicum, dille etc) salie te sterk, en zullen zich ‘terugtrekken’.

Hoe kan ik zelf salie kweken ?

Als je salie buiten kweekt, kan dat prima. Dat is heel gemakkelijk. Het is een winterharde plant. Ieder jaar komt het weer op. Ik zelf heb grote bakken vol met salie. Je kunt ze rustig in de winter buiten laten staan. Wel is het belangrijk om ze, in april,  stevig terug te snoeien, voordat de echte lente begint. Dan groeien ze het beste. Met de sterkste bladeren. Snij niet in het hout, maar knip de lange oude sprieten eraf. Als je in het hout snijdt, dan kan de kou de salieplant beschadigen.

Als  je ze opkweekt uit zaadjes, zet salie dan niet te vroeg buiten. Als de temperatuur rond de 15 graden is, kunnen ze naar buiten.  Soms lukt dat niet, om ze uit zaad te kweken. Dan kun je in mei of juni wat nieuwe stekken in zaaigrond zetten, er wat compost bij doen.

En even afdekken met een zaaibakje, of met een stukje plastic over de pot. Na een maand zijn je stekjes klaar om zelfstandig verder te groeien. En heb je er jaren plezier van, niets smaakt lekkerder dan eigen vers gekweekte salie in je gerechten.

Salie houdt van zon, maar half in de schaduw doet de plant het óók goed. De grond moet goed waterdoorlatend zijn. Salie is prima in grote potten of bakken te houden. Bijen en vlinders zijn ook gek op salie, zeker op de mooie kleine paarse bloemetjes.

De geneeskrachtige werking van salie

Wow ! Hier kun je bladzijden over vól schrijven. Salie is een plant die je werkelijk onder de geneeskrachtige kruiden kunt zetten. Salie heeft véél toepassingen als geneeskrachtige plant. Saliethee geneest ontstekingen aan het tandvlees, in de mond en in de keel. Salie werkt kalmerend, zweetremmend en beïnvloedt op gunstige manier de maag en de darmen. De etherische olie van salie werkt ook desinfecterend en vermindert kramp. De looistoffen van salie ondersteunen een diaree remmende werking. We zullen er een duidelijke indeling van maken.

1. Werkzame stoffen van salie zijn vluchtige oliën, tannines, fenolzuren, bitterstoffen, flavonoïden, harsen en fyto oestrogeen.
2. De beschreven werking van salie is antimicrobieel, samentrekkend, antiseptisch, bittertonicum, digestief, antioxidant, verjongend, diuretisch, zweetremmend, carminatief, cholagogue, vaatverwijdend.
3. Spijsvertering : Het verbetert de eetlust, de spijsvertering en absorptie vooral van vetten. Het verlicht de spanning en koliek, een opgeblazen gevoel en winderigheid. Het heeft een heilzaam effect op de functie van de alvleesklier en de lever. Salie verlaagt ook de bloedsuikerspiegel.
4. Emotioneel en mentaal : Het vermindert onrust en verlicht depressieve gevoelens. Ook vermindert salie extreme speekselvorming, bijvoorbeeld bij de ziekte van Parkinson.
5. Ademhalingssysteem : Salie lost slijm op. En doet gezwollen slijmvliezen slinken. Het is antimicrobieel. Het werkt uitstekend tegen slijmvliesontstekingen, verkoudheden en luchtweginfecties.
6. Urineweg stelsel : Het ondersteunt het verwijderen en uitdrijven van gifstoffen via de nieren. Dus het is heilzaam tegen jicht en artritis.
7. Voortplantingsstelsel : Salie reguleert de hormoonspiegel. Het werkt krampstillend bij een onregelmatige en pijnlijke menstruatie met weinig bloedverlies. Salie is een prima middel tegen het nachtelijke zweten bij overgangsklachten en slapeloosheid.
8. Uitwendige toepassingen : Salie is prima te gebruiken als antiseptische lotion bij sneetjes, brandwonden, insecten beten, huidproblemen, zweren en zonnebrand. Je kunt ermee gorgelen bij keelpijn. En is te gebruiken als mondspoeling bij ontstoken tandvlees en aften. De saliebladeren op een pijnlijke kies verdrijft de pijn. En je kunt salie óók gebruiken als omslag bij verstuikingen, zwellingen en zweren.

Saliethee zelf maken : 2 flinke eetlepels saliebladeren overgieten met ¼ liter kokend water. Breng het langzaam weer tot kokend. Draai het vuur uit en laat het ca 15 minuten trekken. Zeef het daarna. Drink 2 a 3 kopjes per dag. Het is nogal bitter, dus voor kinderen kun je er een beetje honing bij doen.

Je kunt dit ook helemaal af laten koelen en als gorgeldrank gebruiken. Of maak er compressen of omslagen mee.

PS : De werking van saliethee kun je (bij mond- en keelholte ontstekingen) nog versterken door er evenveel kamille aan toe te voegen. Dit geldt ook voor verbanden, compressen en omslagen.

Kruidenwijn zelf maken : Neem een brandschone grote glazen pot. Een keramische pot kan ook. Giet hier in een liter witte of rode wijn. Rood is het beste. Doe daar dan 200 gram groene, gedroogd salieblad. Of 100 gram verse. Goed doorroeren. Met een deksel afsluiten. Laat dit twee tot zes weken rijpen. Hoe langer hoe beter. En zeef het daarna. Maar gooi alles weg als er schimmel op gekomen is.

Verder nog wat leuks of wetenswaardigs over salie ? 

Ja, eigenlijk wel. Heel veel zelfs, ik heb er een paar leuke opgezocht.

De wetenschappelijke naam salvia en ook de naam salie is afgeleid van het Latijnse woord ‘salvere’ dat ‘redden’  betekent.

Er zijn in de late Middeleeuwen heel wat vroedvrouwen (die salie gebruikten om de menstruatie te beïnvloeden en de vruchtbaarheid te bevorderen) als heks op de brandstapel terechtgekomen. Kruidenvrouwen hadden een gevaarlijk leven.

Bijgeloof over salie is er al vanaf de oudheid. Zo dachten de Oude Grieken (die salie met succes tegen slangenbeten gebruikten) dat salie een mens onsterfelijk kon maken.

Ook waren er tijden dat men er van overtuigd was dat salie het alleen goed deed in tuinen van wijzen of daar waar de vrouw des huizes de broek aan had, dus de baas in huis was. Aan het laatste hebben we een gezegde overgehouden:  “Als de saliestruik goed gedijt, is de meester geen meester en weet hij ‘t.” Je kon misschien aan de tuin zien, wie de baas in huis was.

Wie salie met bijvoet in zijn schoenen droeg werd nooit moe

Zijn er ook contra indicaties bij salie ?

Ja, die zijn er.

• Kruiden die looi- en bitterstoffen bevatten moet je niet te veel gebruiken, dit is om de maag niet te veel te belasten.
• Gebruik géén salie tijdens de zwangerschap of bij borstvoeding.
• Gebruik géén salie bij epilepsie, er zit een stof in (thujon) die epilepsie aanvallen kan opwekken
• Salie kan in hoge doseringen of bij veel en langdurig gebruik giftig zijn
• Doordat salie rijk is aan fyto oestrogenen mogen vrouwen die met een fibroom, eierstokcystes, mastopathie (Of een voorgeschiedenis van mastopathie) of een hormoongevoelige kanker deze salie absoluut niet gebruiken !
• Salie wordt ook afgeraden bij een hoge bloeddruk en te snel werkende schildklier.
• Gebruik ook géén salie bij slapeloosheid, het heeft een opwekkend karakter

De lekkerste gerechten met salie die ik me kan bedenken :                        

• Pompoen spaghetti met salie, oude kaas en nootmuskaat
• Salie, Pasta, Boter en Parmezaanse kaas

Zoekt u de beste Curcumine C3 Complex ‘Superieur’  en/of kurkuma longa ? Ik, persoonlijk, beveel u dekurkumaspecialist aan. Een webshop met brede specialistische kennis over kurkuma en curcumine en veelzijdige hoogwaardigezuivere producten. Zij zijn gewoon de beste als het over kurkuma gaat ! De beste kwaliteit voor de laagste prijs. Natuurproducten volgens de oude 100 % natuurlijke ayurvedische methode. Zonder enige vorm van toevoegingen. 

Disclaimer : Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Samensteller doet geen claims over diagnose, behandeling, genezing of ziektepreventie. De inhoud van dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. Houd er rekening mee dat de inhoud van dit artikel nog niets is geëvalueerd door medisch deskundigen. Geen van deze informatie dient te worden opgevat als medisch advies.  Raadpleeg daarom altijd een medisch gespecialiseerd/gekwalificeerd arts met kennis van natuurlijke supplementen voor aanvang van gebruik van natuurvoeding, voedingsadviezen en/of voeding of natuurlijke supplementen.

Meer artikelen uit deze De Geneeskrachtige Kruiden serie ? 

1. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/03/07/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-deel-1-inleiding/
2. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/03/14/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-tijm/
3. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/03/28/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-salie/
4. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/04/11/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-rozemarijn/
5. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/04/25/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-oregano/
6. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/05/09/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-basilicum/
7. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/05/23/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-dille/
8. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/05/30/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-dragon/
9. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/06/13/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-munt/
10. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/06/27/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-peterselie/
11. https://degeneeskrachtigekeuken.nl/2021/07/11/de-geneeskrachtige-kruiden-serie-koriander/