Wat zijn vlierbessen ? 

Je ziet ze nu overal !  Prachtig gekleurde diep-paarse bessen. De vlierbessen struik.  Elderberry op zijn Engels geheten.

Sambucus Nigra het het op zijn latijns. Het is een struik met een oude en gewaardeerde geschiedenis. De naam van de vlier , sambucus, is de naam van een oud muziekinstrument. Dit instrument werd gemaakt van de bast van de vlierstruik. Het was een soort ‘pan fluit’. Hierbij werd de zachte middenmerg van het hout eruit gehaald, en kon je er gaatjes in maken. En kreeg je een houten fluitinstrument.

Het hout van de gewone vlier is zacht en splintert niet, maar het is hard als het gedroogd is. Daarom kunnen er kleine gebruiksvoorwerpen en instrumenten van worden gemaakt. En wij, als kinderen, maakten er graag proppenschieters van. Het enige die het niet leuk vond was de buurvrouw. 

Het merg van de twijgen wordt toegepast om kleine voorwerpen te beschermen. Men maakte er oordopjes van. 

Oude gebruiken met de vlierstruik. 

De gekneusde bladeren bijeengebonden boven een deur of raam zouden muggen op afstand houden. Kransen van vliertakken legt men over de hoofden van paarden om lastige vliegen op afstand te houden.

De vlier hoort bij vele oude gebruiken, op het platteland. Bij de geboorte van een baby’tje maakten de buren van de vlier takken een fluitje, om het jonge leven vrolijk in te luiden. 

In oude sprookjes speelde de vlier ook een belangrijke rol in de folklore en in bijgeloof. Vrouw Holle (Grimm sprookjes) woonde in een holle vlierstam. En het vliermoedertje (H.A. Andersen) kent ieder kind ook wel. Vroeger tenminste, toen er nog échte sprookjes bestonden. 

Wist je dat, als er een meisje ging trouwen, ze van haar Moeder een paar stekjes van een vlierstruik méé kreeg ? Die stekjes werden bij de deuren van de boerderij geplant. Vooral bij de melkerij. Er werd gezegd dat de vlier geluk bracht en hield de ‘boze geesten’ op een afstand. Wij hadden vroeger ook een oude vlier thuis staan. Vanwege de muggen. 

In de oude VOC tijd nam men vlierbessensiroop méé op de schepen. Vanwege de Vitamine C en scheurbuik. 

Vroeger eindigde, bij ons oude thuis,  de afvoer van de gootsteen boven de grond net buiten de muur. Dat is nú onbegrijpelijk. De vlierstruik werd hiervóór geplant , dan kon je dit gat niet meer zien.

En wij hadden vroeger een vlierbes bij de achterdeur van het oude huis staan. Dat hielp tegen de steekmuggen. Die vlogen dan niet naar binnen.  “Neeffies” heten die in het Gronings. Het ‘Sappemeer’ was een moeras in vroegere tijden. “Sappe” betekent duivel het heette dus “Het Duivelsmoeras”.  Daar wemelde het van die steekmuggen. En die hielden je ’s nachts behoorlijk uit de slaap.

Medisch gebruik van de vlierbes in oude tijden 

Wat zegt Wikipedia over de vlierbes ? 

..”..Aan de vlier worden diverse heilzame werkingen toegeschreven. In het jaar 400 v. Christus, refereerde Hippocrates   aan de vlier als zijn “medicijnkastje”. Andere bekende klassieke geneesheren, waaronder Theophrastus, Dioscorides en Gelenus  beschouwden de vlier als een van de beste geneeskrachtige planten uit de natuur. De plantkundige Hildegard von Bingen uit de 12e eeuw en de medicus en auteur Martin Blochwich in de 17e eeuw, prezen eveneens het belang van de vlier.

Voorafgaand aan het tijdperk van de antibiotica, was vlier één van de belangrijkste ingrediënten in veel bereidingen van kruidengenezers, farmaceuten en medici. Vandaag de dag wordt vlier gebruikt als alternatief voor conventionele medicijnen en vooral in de vorm van een extract ter bestrijding van verkoudheid, virale infecties zoals griep en herpesvirussen.  Vlier wordt vaak aanbevolen als aanvullende therapie samen met de klassieke antioxidanten, vitamine c en zink ter ondersteuning van de natuurlijke herstelprocessen.

De Europese zwarte vlier is een rijke bron van plantenpigmenten en fenolische bestanddelen Ze bevatten de flavonolen quercetine-3-glucoside en quercetine-3-rutinoside en een groot aantal anthocyanen een groep fenolische bestanddelen verantwoordelijk voor de diepe rode, paarse en violette kleuren van veel fruit, groenten en dus ook vlierbessen…”..  tot zover de wikipedia

Wat kun je doen met vlierbessen ?