Tieneke is van mening dat koken en gezond eten gemakkelijk is en lekker. Ze deelt haar passie graag met u op deze, geheel persoonlijke, blog. Over gezondheid en voeding. Ons lichaam bestaat volledig uit iedere hap voedsel die we ooit hebben gegeten.
Dragon, alleen de naam spreekt als tot de verbeelding.Wat is eigenlijk dragon, en waar komt het vandaan. Hoe gebruik je het in de keuken en zijn er ook leuke keukenweetjes over dragon? En als je zelf dragon zou willen kweken ? Hoe pak je dat het beste aan ? Waar werd dragon vroeger het meeste voor gebruikt en zijn er ook geneeskrachtige toepassingen van dragon ? En zijn er ook contra indicaties bij dragon, of kun je het altijd en overal eten. De naam dragon komt van het de Latijnse naam “Draak” en nog veel meer weetjes en lekkere toepassingen en recepten vind je in dit leuke en informatieve artikel over Dragon, uit de Latijnse plantenfamilie “Artemisia”. Haar Latijnse naam is “Artemisia dracunculus.” Met een paar lekkere en eenvoudige recepten met dragon.
Wat is dragon ? En welke dragon wil ik hebben ?
Het liefst zou ik nú zeggen, dragon ? Da’s gewoon lekker ! Het is een écht Frans kruid. En het is de Franse dragon die
Dragon heet ook wel “Drakenkruid”
zo lekker is, en je graag wilt hebben. De aristocraat onder de kruiden.
De naam van dragon is een mix tussen Grieks en Latijns. Het heet “Artemisia Dracunculus”. Oftewel dragon of drakenkruid. Artemisia komt van de God ‘Artemis’ , de God Godin van de maan, het bos en de vruchtbaarheid. En “dracunculus betekent ‘klein draakje’. En verwijst naar de grillige vorm van de wortels van dragon.
Dit kruid intrigeert de mens al vele eeuwen lang. De delicaat verfijnde franse versie heeft misschien geen grote sierwaarde of bloemen in de tuin. Maar in de keuken is het een absolute kanjer van formaat !
Franse dragon is een keuken kruid met een verfijnde anijssmaak en een licht bittertje erin. Er zijn twee soorten, Russische dragon en Franse dragon. Jong gekweekte russische dragon smaakt naar helemaal niets ! Maar als deze een paar jaren in de tuin staat, kan het smaakpalet zich wel ontwikkelen. En is deze prima in een dragonazijn bruikbaar. Maar verder kom je er ook niet mee. De Franse (of Duitse) dragon is een héérlijk kruid.
Wat is eigenlijk dille, en waar komt het vandaan. Hoe gebruik je het in de keuken en zijn er ook leuke keukenweetjes over dille ? En als je zelf dille zou willen kweken ? Hoe pak je dat het beste aan ? Waar werd dille vroeger het meeste voor gebruikt en zijn er ook geneeskrachtige toepassingen van dille ? En zijn er ook contra indicaties bij dille, of kun je het altijd en overal eten. De naam dille komt van het Scandinavische ‘Dylla’ en nog veel meer weetjes en lekkere toepassingen en recepten vind je in dit leuke en informatieve artikel over Dille, uit de Latijnse plantenfamilie “Apiaceae”. Haar Latijnse naam is “Anethum Graveolens L.” Met een paar lekkere en eenvoudige recepten met dille.
Wat is dille ?
Dille met haar prachtige donkergroene pluimen
Dille is een prachtig kruid, met lange donkergroene pluimen. Deze zeer aromatisch plant komt van verre, uit het Mediterrane gebied, net zoals de meeste keukenkruiden die we hier hebben besproken.
Het moet zeer aantrekkelijk voor kinderen zijn. Dat kan haast niet anders. Zowel uiterlijk, maar ook de geur trekt de kleintjes áán. Vorige week liepen we op de markt in Groningen. Ik was op weg naar de grote verse kruiden kraam. Vóór mij liep een mini-jongedame van ca 3 jaren jong.
Met haar rode haren in een staart en een roze jasje aan. Ze kon met haar handje nét bij de pluimen van de dille, die met grote bossen naar beneden hingen. Professioneel kneep ze even in de pluimen er rook aan haar vingers. Ze pakte een klein plukje dille en at het op. Het was goedgekeurd door de kleine meid.
Haar vader zag haar en pakte haar bij haar hand, want ze was ‘verdwenen’ tussen de hoge ‘corona-kratten afscheiding’. Omdat ze zo klein was. Het trof mij, hoe een zo’n klein kind de kruiden keurde. Waar zou ze dat geleerd hebben ? Ik stond er eens over na te denken en op mijn beurt te wachten. Dille moet een kruid voor kinderen zijn.
Het is, net als de andere kruiden, van oorsprong een kruid voor kleine kinderen. Omdat het al in oude eeuwen beschreven staat als een kruid dat het mooie vermogen bezit om baby’s en kleine kinderen ongestoord te laten slapen. Ik heb het zien gebeuren, hoe dille kleine kinderen aantrekt. Prachtig.
Weetjes over Dille in de keuken
De naam komt van het Scandinavische “DYLLA”. Wat zoveel betekent als verzachten, wiegen of sussen. Het werd vroeger gebruikt tegen slapeloosheid. Kleine hummels, die veel huilden en niet wilden slapen kregen het als thee te drinken. Zelf voor kleine baby’s werd het tegen krampjes ingenomen.
Basilicum is écht een Zuidwest Europees kruid. Vooral de Italiaanse keuken weet wel raad met basilicum. De Latijnse naam van basilicum is ‘Ocimum Basilicum Labiatae’. Of de ‘Ocimum Sanctum Labiatae’ De klassieker van tomaten, olijfolie en mozzarella blijft lekker. Maar een échte vers gemaakte basilicumpesto is een gerecht waar je het water in de mond loopt. En dan over spaghetti. Basilicum hóórt in de minestrone soep en in de ‘salsa verde’. Hier vind je een leuk en informatief artikel over een oud Europees kruid, basilicum. Mét natuurlijk de nodige tips en truks en de bijbehorende recepten.
Wat is basilicum ?
Tomaten met basilicum,.. Mmmm !
Waarbij iemand bij koriander kan zeggen dat hij het niet lust. Of bij rozemarijn dat men de kleine blaadjes vervelend in het eten vindt. Maar bij de geur van het kruid basilicum hoor je de meeste mensen zeggen dat ze het héérlijk vinden. Dat vind ikzelf ook, een bos verse basilicum op de vensterbank ruikt héérlijk. En als je het op de markt hebt gekocht, en het ligt alvast in de auto op de bank,.. die geur als de deur weer open gaat. Daarbij loopt je het water in je mond. Zin in Italiaans eten !
Basilicum is lid van de lipbloemigen familie. Het is een van de bekendste en meest geliefde kruiden uit West Europa. Dit lekkere geurende en goed smakende keukenkruid houdt van warmte en zonlicht. Als het te koud is wordt de basilicum snel bruin, verschrompelt en laat haar blaadjes vallen. Je kunt basilicum geen winter buiten laten, dan gaat de plant dood. De blaadjes staan tegenover elkaar en zijn kruislings geplaatst.
Ik heb graag een pot vol basilicum in de keuken op de vensterbank staan. Het ruikt lekker en het ziet er mooi uit. Vooral als het in het zonnetje staan, en genoeg water krijgen, kunnen ze flink groeien.
Van oorsprong komt de basilicum uit Zuid Azië, zelfs mogelijk uit India. Van daaruit heeft de basilicum zich verder verspreid. Maar bóven de Alpen komt de basilicum niet meer in het wild voor. Alléén in gekweekte vorm.
Weetjes over basilicum in de keuken
Daar kun je boeken over vól schrijven. Wist je dat er een heleboel soorten basilicum zijn ? Net als bij tijm ? Er zijn de citroen- anijs- en kaneel- en thai basilicum. Maar de basilicum die wij zo lekker vinden heet de Genovese Basilicum, vers geplukt is ze een beetje peperachtig van smaak. En ook heel volmondig en intensief aromatisch. De basilicum plant bevat, naast vele gezonde, etherische oliën ook bijzondere bitterstoffen. Deze bitterstoffen stimuleren een honger gevoel en ook een goede spijsvertering.
Oregano, het is de geur die je, als je een pizzeria binnenkomt, direct herkent. De heerlijke kruidengeur uit de oven, van de warm bakkende pizza. Het is een makkelijk te kweken plant. Wist je dat oregano ook vaak wilde marjolein of majoraan genoemd wordt ? De Latijnse naam van oregano is “Origanum Majorana” of “Origanum Vulgare”. De wilde marjolein is zoeter dan de oregano. Want is van dezelfde plantenfamilie. De ‘vulgare’ soort is de oregano die we in de winkels vinden. En op de pizza’s. Deze soort heeft een groene tot lichtgroene blaadjes met sóms een iets viltige buiten kant. En de geur is onmiskenbaar. Hier vind je een leuk en informatief artikel over oregano.
Wat is oregano ?
Oregano is een van de belangrijkste en meest gebruikte kruiden uit het Middellandse zeegebied. Het heeft een heerlijk eetlustopwekkend aroma. Dit kruid wordt veel gebruikt in Spanje, Griekenland en vooral in Italië. Waar het onmisbaar is op de pizza. En vooral op de pizza “Napolitana” en de pizza “Margarita”
Oregano
De meeste oregano groeit gewoon in het wild in het Mediterrane gebied. De oorsprong van dit kruid ligt in Griekenland, maar Turkije is de belangrijkste leverancier. En wist je dat er ontelbare soorten oregano zijn ? Gouden oregano, witte en donkere oregano. Ook is er bonte oregano. Ze ruiken allemaal sterk en erg aromatisch, vooral als ze onder de brandende zon groeien, waardoor de etherische oliën geconcentreerder worden.
Het is een winterharde plant die ongeveer 75 cm hoog wordt. En ze heeft paarse bloemetjes is de bloei. Ze zijn familie van de ‘labiatae’ familie. Net als de munt, salie en tijm. In veel landen heerst verwarring over de vele verschillende soorten, maar wat ze allemaal hetzelfde hebben is hun etherische olie thymol en carvracol.
Weetjes over oregano in de keuken
In de keuken zijn de verschillende sterk ruikende oregano soorten van Kreta bekend als ‘rhigani’. In Mexico noemt men het ‘wilde oregano’, en wordt het veel gebruikt in de ‘enchiladas’
Na de 2e Wereldoorlog namen de soldaten, die in Italië waren gestationeerd, de oregano mee naar Noord Amerika. De soldaten waardeerden het Italiaanse eten bijzonder, en nemen verschillende kruiden mee.
Meer naar het zuiden, in Latijns Amerika, was de oregano al in gebruik als belangrijke smaakmaker in een mengsel met chilipoeder. Een pittig en zeer lekker ruikende smaakmaker. Oregano smaakt uitstekend bij gegrilde vis, calamares, in vullingen en in worstvullingen.
Gebruik nooit teveel oregano, dat overheerst het gerecht. De allerbeste boezemvriend van oregano is de tomaat.
Oregano tomatensaus. Mmmm… !
Waarom ? Omdat de licht zepige alkaline smaak van oregano volledig wordt geneutraliseerd door het zuur van de tomaat. En de zuren van de tomaat worden zoeter van smaak door de oregano.
Oregano en mozzarella zijn eveneens dikke vrienden, oregano versterkt de wat flauwe smaak van de mozzarella.
Vandaar de pizza Margarita met oregano, tomaat en mozzarella
Wie niet van de Italiaanse keuken houdt, kan de oregano gebruiken bij gebakken aardappeltjes en bij gegrilld vlees van de BBQ
Een aardappelgratin met oregano ! Mmmm,.. !
Oregano past ook uitstekend bij zuurkool
Men deed vroeger oregano in de wijn, om de liefdeskrachten op te roepen
Een mengsel van basilicum, oregano, tijm en rozemarijn kan het zout in een gerecht geheel vervangen.
De smaak van oregano past uitstekend bij de smaak van pepermunt, laurier, knoflook, paprika, rozemarijn, salie, tijm en jeneverbessen
Kook oregano altijd méé in je recepten, gebruik het niet te veel vers.
Welke planten passen het beste bij de oregano op de vensterbank of in de tuin ?
Het is bijzonder dat er zoveel kruiden uit één plantenfamilie zijn. De ‘lipbloemigen’. De bladeren van de oregano staan kruisgewijs. Ze komen alléén voor in Zuid Limburg, en zijn daar ook zeldzaam. Oregano groeit op warme plaatsen, die uit de wind en in de zon staan. Oregano staat het liefst bij salie, tijm en rozemarijn. Omdat ze van dezelfde plantenfamilie zijn. En de verzorgelfjes hier dus óók van dezelfde familie zijn.
De Geneeskracht van oregano ?
In oude tijden werd oregano veel gebruikt tegen klachten in het maag- en darmkanaal. Oregano is een sterk kruid en heeft een desinfecterende werking op ons spijsverterings kanaal. Ook stimuleert de oregano de afscheiding van verterings sappen in ons lichaam. En werkt eveneens bloeddruk verlagend.
De looistoffen in deze plant helpt tegen diarree, daarom kun je in veel oude kruidenboeken een recept aantreffen van oregano thee tegen ‘doorloop’.
En, net als tijm, werd oregano gebruikt tegen hoest en prikkelhoest. Het bevat dezelfde etherische olie, genaamd thymol. Het werd ook gebruikt tegen tandvleesontstekingen en tegen keelpijn, door ermee te gorgelen. Maar oregano is hiertegen minder sterk en doeltreffend als de tijm.
Oregano werkt krampwerend, en verdrijft de darmgassen. Helpt bij een gebrek aan eetlust en tegen galklachten.
Het is een oeroud middel voor vrouwen met menstruatieklachten.
Ook staat beschreven dat oregano kan helpen tegen infecties van nagels of huid. Oregano is een desinfecterend kruid. Een candida infectie of infecties in de huid of nagels. Of daaruit voorkomend, zouden kunnen helpen, smeer het dan 3 maal per dag ín met oregano olie.
In het ‘snavel masker’ zaten kruiden, waarvan men dacht dat het tegen de ziekte kon helpen
In de Middeleeuwen droegen de ‘doktoren’ een soort lange snavelneus. Deze was gevuld met kruiden, om de ingeademde lucht zuiver te houden.
Sterke oregano thee : Neem 3 theelepels gedroogde of 6 theelepels verse oregano. Doe het in een theekopje gekookt water. Dek het af met een dekseltje. En laat het 10 minuten staan. Afzeven en opdrinken. Kan helpen tegen diarree. Of gebruik het als gorgeldrank tegen keelpijn. Spoel ermee tegen tandvleesontstekingen, daarna uitspugen.
Oregano bad extract : Dat heb ik ook een keer geprobeerd, het was aangenaam. Omdat het desinfecterend werkt, en ik had een wond aan mijn scheenbeen had. Maar ik heb de hele avond naar een pizza geroken. Mijn man had lol. Toch proberen ? Neem 100 gram gedroogde oregano bladeren. Doe de 100 gram gedroogde oregano in een pan en overgiet het met 1 liter kokend water. Laat het tot het kookpunt komen en draai het vuur uit. Ongeveer een kwartier laten staan. Afzeven en deze vloeistof in een warm bad vol water erbij gieten.
Tip : vervang 50 gram oregano voor 50 gram salie en kamille.
Hoe kan ik zelf het beste oregano kweken ?
Ja, dat is een leuke vraag. Ik heb dat zelf eens een keer gedaan, en dat was vrij snel een woekerende plant geworden. Overal groeide oregano, maar het vervelende was, dat Nederland te koud is om de sterke oregano geur en smaak te krijgen. Dus had ik bakken vol met ‘oregano onkruid’. Ze roken naar niets, en smaakten naar niets. Ze zagen er alleen uit als oregano.
Wil je het tóch proberen ? Zoek dan een droge, goed waterdoorlatende plek op. En zeker op een zonnige plek uit de wind. Zaai of plant de oregano in het begin van mei, wanneer de temperatuur bóven de 15 grdn is.
Deel de plant doormidden vóór de bloei, als je deze wilt gaan stekken. Aan het einde van de zomer kun je de hele plant oogsten (behalve de wortels natuurlijk) en de oregano in kleine bosjes ophangen om te drogen.
Verder nog wat leuks of wetenswaardigs over oregano ?
Ja, een paar leuke dingen weet ik nog wel.
Oregano is een oud kruid. De oude Egyptenaren kenden het ook al. Ze dachten dat oregano het heilige kruid van Osiris, de God van de doden was. En weefden daarom oregano door hun rituele kronen en kransen om de God Osiris te eren en gunstig te stemmen.
De oude Grieken hadden een ander idee van oregano, ze gebruikten het als tegengif bij een vergiftiging.
Oregano is ook mooi om te zien,
In de Middeleeuwen gebruikte men oregano tegen liefdesverdriet, hartzeer en eenzaamheid.
Oregano is afgeleid van het Griekse ‘oros’, dat betekent berg en ‘ganos’: vreugd
In de oudheid werd het kruid door Aphrodite verheven tot vredessymbool. Zo vlocht men bruidskronen van het kruid om liefde en respect te symboliseren.
Romeinen schonken elkaar bosjes oregano ten teken van vriendschap.
Men noemt oregano vroeger ook bergvreugde en welghemoet.
Aristoteles meldde dat schildpadden die een slang verzwolgen onmiddellijk oregano moesten eten om niet dood te gaan, zodoende werd oregano ook door mensen als tegengif ingenomen. Misschien heet ‘oregano’ daarom ook wel ‘slangenkruid’.
Grieken en Romeinen gebruikten oregano om vlees, vis, groenten en wijn te kruiden.
Ook wordt er gezegd dat boeren hun vee graag lieten grazen op velden waar veel oregano groeide, in de overtuiging dat dit het vlees lekkerder maakte.
Oregano heeft de volgende vitamines en mineralen: Vitamine A, Vitamine B3 en B6, Vitamine E, Vitamine K, Calcium, Kalium. En ook Fosfor en IJzer en Mangaan
Waar smaakt oregano goed bij ?
Oregano is heerlijk in frisse en ietwat kruidige salades en in soep zoals tomatensoep of pompoensoep, maar ook in een omelet en in vis- of vleesgerechten (stoofvlees, rundvlees, varkensvlees en gevogelte).
Strooi fijngehakte oregano ook eens over een vers gemaakte pizza.
En als het over groente gaat, dan combineert oregano prima bij komkommer, tomaat, aubergine, boontjes en courgette. Maar oregano kan ook lekker in een verse kruidenboter zijn.
Zijn er ook contra indicaties met oregano
Ja, die zijn er wel, maar niet veel. Ten eerste moet je er geen overdreven of veel te veel van nemen. Want daar kun je hoofdpijn van krijgen. En als je zwanger bent is het beter om helemaal geen oregano te eten.
Zijn er lekkere recepten met oregano ?
Ja, die zijn er. Ik heb er twee uit mijn grote verzameling uitgekozen.
Zoekt u de beste curcumine longa en/of kurkuma longa ? Ik, persoonlijk, beveel u dekurkumaspecialist aan. Een webshop met brede specialistische kennis over kurkuma en curcumine en veelzijdige hoogwaardigezuivere producten. Zij zijn gewoon de beste als het over kurkuma gaat ! De beste kwaliteit voor de laagste prijs. Natuurproducten volgens de oude 100 % natuurlijke ayurvedische methode. Zonder enige vorm van toevoegingen.
Disclaimer : Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Samensteller doet geen claims over diagnose, behandeling, genezing of ziektepreventie. De inhoud van dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. Houd er rekening mee dat de inhoud van dit artikel nog niets is geëvalueerd door medisch deskundigen. Geen van deze informatie dient te worden opgevat als medisch advies. Raadpleeg daarom altijd een medisch gespecialiseerd/gekwalificeerd arts met kennis van natuurlijke supplementen voor aanvang van gebruik van natuurvoeding, voedingsadviezen en/of voeding of natuurlijke supplementen.
De Geneeskrachtige Kruiden. Rozemarijn, als ze in de winkel liggen kan ik het niet nalaten om een pakje mee te nemen. En als ik er langs loop, moet ik even aan de blaadjes komen en ruiken. Wist je dat rozemarijn ooit eens een symbool voor liefde, trouw en standvastigheid was ? Rozemarijn is populair. Het is veelzijdig, brengt een heerlijke geur mee. De kleur is mooi. En in de keuken is het een verfijnd lekker kruid. Rozemarijn doet me direct aan Frankrijk denken. Aan de Provence. Haar Latijnse naam is “Rosmarinus Officinalis”. De blaadjes lijken een beetje op dennennaalden en hebben een wat plakkerig harsachtig aroma. De geur van rozemarijn is heerlijk. Hier vindt je een artikel over het 3e kruid uit De Geneeskrachtige Kruiden serie : Rozemarijn.
Wat is Rozemarijn ?
Rozemarijn is van oorsprong een struikachtige en houtachtige plant. Haar blaadjes voelen een beetje dennennaald-
Rozemarijn, ‘dauw van de zee’. Wat een mooie naam.
achtig aan. Ze wordt ongeveer een meter hoog. Ze groeit al vele duizenden jaren in de buurt van de Middellandse zee. Een typische Middellandse zeegebied plant.
Ze groeit op de droge hellingen. En zo komt rozemarijn ook aan haar naam. Het heeft niets met ‘rozen’ te maken, maar met de zee. “Ros” betekent “dauw”. En “Marinus” betekent “uit de zee”.
Dus de oorspronkelijke naam is ‘dauw van de zee’. Ik vind het een geslaagde naam. Als je ’s morgens een takje bloeiende rozemarijn bekijkt, waar de dauwdruppels nog aan de bloemetjes hangen. Feeëriek mooi ! Doe maar eens.
Als inhoudsstoffen heeft de rozemarijn : etherische olie, flavonoïden, een beetje saponine, looistoffen, fenolzuren, organische zuren, rosmaricine, en hars.
Neem eens een bloeiend rozemarijntakje, en bekijk haar eens rustig en met belangstelling. Haar bloemetjes zijn een klein wonder. Eigenlijk bloeit de rozemarijn ’s winters, zodat de hete zon haar bloemetjes niet uitdroogt. In Nederland bloeit de rozemarijn in het voorjaar en in het najaar. Ze bloeit in April, Mei en Juni.
Eigenlijk zijn er heel veel verschillende soorten rozemarijn. Rozemarijn houdt van zon.
De Geneeskrachtige Kruiden. Salie is in iedere supermarkt te koop. Er is niet zoveel bekend over de culinaire geschiedenis van dit kruid. Wel staat er beschreven dat de oude Grieken salie éérder als een geneesmiddel zagen, en niet als een lekkere smaakmaker. Bij de oude Grieken was de salie het ‘kruid der onsterfelijkheid’. Vooral in de landen rond de Middellandse zee is salie een gewaardeerd kruid in de gerechten. Wist je dat er ongeveer 900 verschillende soorten salie zijn ? Maar ze zijn lang niet allemaal eetbaar. Hier vind je een leuk en informatief artikel over salie.
Wat is salie ?
Een salieplant, als ik een lieveheersbeestje zou zijn, dan,..
Salie behoort, net als tijm, munt en rozemarijn, tot de lipbloemenfamilie. Je kunt het blad en de bloemen in je gerechten verwerken. Ik kan me, als vegetariër, geen Mediterraans gerecht bedenken zonder een paar blaadjes salie. Salie groeit tot láát in het jaar door, en je kunt de blaadjes tot in hartje winter gebruiken.
Ik ben gék op salie. Als kind al vond ik de geur heerlijk. Als ik een ‘lieveheersbeestje’ zou zijn, zou ik elke dag een poos op een salieplant willen zitten. Lijkt me geweldig.
Salie is een groenblijvend struikje dat inheems was in het zuiden van Europa, en het mediterrane gebied. De officiële naam is “Salvia Officinalis”.
Het was pas in de Middeleeuwen dat er in de kloosters weer wat interesse voor salie kwam. Dit was omdat de monniken erover lazen in oude geschriften, die ze kopieerden. Er was nog geen boekdrukkunst, dus alles werd met de hand geschreven en gekopieerd. Men ging salie kweken in de kloostertuinen.
En dit was niet om in de keuken te gebruiken, maar omdat men geloofde dat salie ‘de eeuwige jeugd’ zou geven. Salie werd voornamelijk aan wijn toegevoegd om de zure smaak te maskeren. In de oude Nederlandse taal was ‘Jan Salie’ een uitdrukking voor iemand die nogal sloom was.
Wie was Jan Salie ?
De naam van Jan Salie is gebaseerd op echte salie, een geneeskrachtig en rustgevend kruid. Zo zeer rustgevend dat Potgieter in zijn boek “Jan, Jannetje en hun jongste kind” (1841) Jan Salie laat optreden, die, voor hij naar bed gaat, saliemelk drinkt. In plaats van een glas bier. Jan Salie wist niets tot stand te brengen. En had totaal geen ondernemersgeest. Hij kon niets, wou niets en deed ook niets. Gewoon een slapjanus die tot niets kwam. Zijn naam was Jan Salie en de naam is ontleend aan de flauwig zoete smaak van saliemelk.
De Geneeskrachtige Kruiden. Eigenlijk is tijm een erg oud kruid. In de 11e eeuw werd tijm over de Alpen naar Europa mee genomen. Je kunt het nu in iedere supermarkt kopen. Maar het lekkerste is je eigen gekweekte verse tijm. Het plukken van de kleine blaadjes is een geduldwerkje, maar daar zijn ook wel een paar leuke trucjes voor te verzinnen. Hier vind je weer een leuk artikel uit De Geneeskrachtige Kruiden serie. Deel 2 : Tijm
Wat is tijm ?
Tijm en Tomaten,.. Mmmmm, is lekker !
Ik kan mij, als vegetariër, de groentekeuken niet voorstellen zónder tijm. De smaak is zo subtiel en vol en rijk. Er zijn zelfs oude geschriften over tijm.
..“Een klein blaadje tijm, tussen je vingers gewreven, het hoeft er maar ééntje te zijn, ruik ! Het ruikt naar een stille, warme wereld..”..
Als ik tijm ruik, hoor ik de bijen zoemen. En voel de warme zon. Het doet me denken aan Frankrijk, aan Italië. Tijm is verbonden met honing. In de oude wereld plaatste men tijm naast bijenkorven.
De bijen hielden óók van de geurige en kleurige gele bloemetjes, en zo zorgden de bijen voor de heerlijke tijm honing.
Tijm zijn kleine blaadjes van de tijm plant. Er zijn honderden verschillende soorten tijm, maar de citroentijm (ThymusCitriodorus) en de ’gewone’ tijm (Thymus Vulgaris) zijn de meeste gebruikte in de keuken.
In deze komende serie willen we een reeks heel gewone Nederlandse keuken kruiden gaan bespreken. Kruiden zijn bijzondere planten in de natuur. Kruiden zijn planten die ons leven kunnen verrijken. De meeste algemene kruiden hebben hun geheel eigen geneeskrachtige werking. We gaan een paar aspecten van deze keukenkruiden wat dieper belichten. Wat hun werking op ons lichaam is. Hoe je ze kunt kweken. Welke kruiden wél en niet bij elkaar passen. En in welk gerecht ze goed passen. Gewone kruiden die je overal kunt kopen en in het eten kunt gebruiken. Keukenkruiden die je als flinke plant in je tuin kunt zetten. Of op het balkon of de vensterbank kunt laten groeien. We kunnen natuurlijk een enorm uitgebreid scala kiezen, maar we gaan ons in deze serie beperken tot gewone kruiden die overal verkrijgbaar zijn. Gewone kruiden voor in de keuken. Hier vind je een serie korte artikelen over algemene keukenkruiden. We beginnen met de inleiding (deel 1). Deze serie zal zich langzamerhand gaan uitbreiden. Elk kruid met één lekker recept erbij. Veel lees- en inspiratie plezier gewenst.
Kruiden door de geschiedenis
Zolang mensen hier op deze planeet leven, vertrouwen we al op kruiden. Duizenden jaren lang kenden we de smaak, de geneeskrachtige werking en we gebruikten kruiden om in contact met de Goden te komen. Wist u dat er zaden van kruiden zijn gevonden die 200.000 jaren oud zijn ? De allereerste mensen op aarde aten alléén kruiden die ook door dieren werden gegeten. Dan wisten ze zeker dat de kruiden niet dodelijk waren. Dieren zouden zoiets nooit eten.
Door alle eeuwen heen leidde mondelinge overlevering tot een enorme kennis over kruiden. Deze werd van generatie op generatie overgeleverd. In de oude ayurveda zijn er kruiden beschreven, waarvan de werking éérst duizenden jaren lang mondeling werden overgeleverd. Tot de werking ervan werd opgeschreven.
Het alleroudste begin
Kruiden om het gebed te laten ‘opstijgen’ naar de Goden
In bijna ieder geloof of religie in de wereld was het idee dat de Goddelijke wereld verbonden was met de menselijke wereld. En kruiden waren ‘de brug’ tussen het aardse en het spirituele. De uitleg is dat mét deze (wie)rook het gebed opstijgt naar de Hemel of het hogere in de natuur.
Toen het menselijke denken zich verder ontwikkelde, ontwikkelden de eerste geloven en religies zich tot geneesstelsels voor lichaam én geest én ziel.
De meest opvallendste zijn daarbij de Indiase Ayurveda, de traditionele Chinese geneeskunde. Maar ook in Tibet, in Australië (de Aboriginals) en in Amerika (de Indianen) gebruikten de inheemse bewoners hun hechte relatie met de natuur om hun heen om uit te vinden hoe ze geneeskrachtige kruiden konden gebruiken bij hun rituelen in en hun geneeskunde. Een paar voorbeelden ?
In Australië hebben de ervaringen van de Aboriginals met kruiden zoals eucalyptus en de “tea tree” boom ertoe geleid dat wij de goede werking ervan nu óók kennen
De genezers bij de oude Indianen ‘luisterden’ naar hun planten. En hierdoor leerde wij de echinacea, de alsem en de jeneverbesstruik kennen.
Maar in Afrika vinden we de meeste gevarieerde en oudste kruidentradities. Hier wordt (en werd duizenden jaren lang) tot in de meest afgelegen streken alle aspecten van de geneeskunde doordrongen van het gebruik van kruiden. Soms zijn dit zelfs de enige beschikbare medicijnen.
De oude Egyptenaren schreven en maakten, rond 1550 v. Chr. de “Ebers Papyrus” . Een enorm geschrift met ca 850 verschillende kruidenrecepten en hun werking. Een holistische benadering van ziekte en gezondheid. Tweehonderd jaren later inspireerde dit grote geschrift de Griekse genezer Asclepius om zijn eigen geneescentra op te zetten. Erg bijzonder is dat hij gebruik maakte van kruiden om geest, lichaam en ziel te zuiveren.
De Geneeskundige wetenschap
Hippocrates, de grondlegger van de geneeskunde
Eigenlijk was hiermee de éérste geneeskundige wetenschap geboren. Want deze Asclepius trok enorm veel volgelingen, en één daarvan was Hippocrates. Deze Hippocrates was de grondlegger van de medische wetenschap. Zijn gevleugelde uitspraak kennen we nóg steeds : ..” Laat uw voeding uw medicijn zijn, en uw medicijn uw voeding..”..
En daarmee nam hij afstand van de bestaande ideeën dat zwarte magie of boze geesten de veroorzaker van ziekten zouden kunnen zijn. Hij baseerde zijn praktijk op observaties.
Hij zei dat het lichaam als één geheel moet worden behandeld en zette kruidenmedicijnen, voedsel, frisse lucht, hygiëne en rust op één lijn bij zijn behandelingen van de zieke mens.
Eigenlijk legde Hippocrates hiermee de basis voor de Europese geneeskunde, die 1500 lange jaren méé zou gaan.
Met de komst van de Romeinen werd de geneeskunde een meer ‘mechanische’ van opvatting. Men zag de lichaamsdelen als aparte delen. Dit is nog steeds óók de opvatting van de Farmaceutische wetenschap. En hiermee raakte de kruidengeneeskunde uit de mode.
Ieder land, iedere streek of provincie en ieder huis en familie heeft en/of kent hun eigen huismiddeltjes. Dit wordt dan gebruikt bij kwalen, bij last en soms zelfs bij ziekte. Het is best wel eens leuk om je eens in die oude huismiddeltjes te verdiepen. Vele eeuwen lang hebben mensen zich op deze manier moeten redden. Men vond de volksgeneeskunde oud, beproefd en bij kleine kwaaltjes goed werkzaam. Daarom hebben we, bij ieder kruid, voor u eens een uitgebreid wetenschappelijk artikel opgezocht. Waarbij diepgaand onderzoek gedaan is naar hetzelfde kruid. We kunnen niet anders zeggen, als dat Moeder Natuur goed voor ons zorgt. Hier vindt u een indrukwekkend artikel over onze oude huisapotheek middeltjes en hun opnieuw onderzochte werking. Maar deze laatste met modern wetenschappelijke hightech en random onderzoeken bij mensen. Klopt het wat onze oma’s vermoedden ? Of was het onzin ?
Oma haar huisapotheek vindt u ook in uw keuken.
De medicijnen van vroeger en van nu.
Tegenwoordig wordt er ons geleerd dat er overal een chemisch gemaakt pilletje/drankje tegen te slikken is. De reclame is een goed middel om ons te laten geloven dat dit beter is dat de middeltjes uit eigen huis en tuin. De middelen uit de reclame zijn vaak chemisch van samenstelling. In oude tijden kende men alleen maar natuurlijke oplossingen.
Geheel anders werkzaam. Zo zijn er honderden goed werkende en natuurvriendelijke huismiddeltjes. Zonder chemicaliën en bijwerkingen. Bij ieder kruid heb ik voor u een uitgebreid wetenschappelijk artikel in de Internationale medische bibliotheek gezocht. In deze linken kan men zelfs een zien wat de natuur voor geweldige potenties heeft. Oma kende het al, en wist wat er in haar keukenkast te vinden was. En hoe het werkte.
Kruiden en specerijen waren de peilers van de oosterse natuurgeneeskunde. Zie bijvoorbeeld de Ayurvedische regels, maar ook deze komen weer voort uit nog veel oudere geschriften. In de klassieke Ayurveda zijn de genezende kwaliteiten van vele specerijen, voedings combinaties en kruiden uitgebreid beschreven.
Verse gezette kruidenthee
Er werden tincturen van gemaakt, waar de kruiden en/of specerijen een week in 80% alcohol gelegd werden. Dit was om de werkzame stoffen aan de plant te onttrekken.
Of thee van getrokken, in olie gelegd, gedroogd of vers gebruikt. Er waren vele mogelijkheden. Op het internet is er veel informatie over te vinden. Het is leuk om eens op het internet te kijken, wat er allemaal voor mogelijkheden zijn. Maar wat de werking van de kruiden en/of specerijen was ? En of het klopte ?
Ik geef u graag eens een kijkje in de huisapotheek van onze voorouders. Met hun modern onderzochte en wetenschappelijke tegenhanger.
Algemene keukenkruiden en specerijen en hun uitwerking op onze gezondheid. Of : wat hadden onze oma’s in hun huisapotheek ?
Anijs zaad; Staat bekend om de kalmerende en krampwerende eigenschappen. Hierdoor kunnen ze verlichting brengen bij winderigheid darmkrampen en een opgeblazen gevoel. Men kan er thee van zetten. Ook werd anijs geacht als middel tegen opvliegers van vrouwen. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (2).
Asperges ; Wist u dat als groenten of kruiden in hun officiële Latijnse naam ‘officinalis’ hebben staan, dat dit letterlijk betekent ‘uit de apothekers winkel’ ? Het zijn planten met een oude geschiedenis. De oorspronkelijke wilde soort kwam uit India, uit het Himalaya gebergte. In de Indiase Ayurvedische geneeskunde is de asperge beschreven als een medicijn tegen spijsverterings stoornissen. Vroeger werd de asperge gebruikt tegen blaasontstekingen en nierbekken ontstekingen. Asperge zou de nieren en blaas reinigen. Soms kon men, na het eten van asperges, een vreemde geur in de urine waarnemen. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (3)
Basilicum; Is het beste vers te gebruiken. Het zou de concentratie en het geheugen verbeteren, en dankzij een anti-allergene werking heilzaam zijn bij astma. Het is een natuurlijk ontsmettings middel. Zet een pot met basilicum op de tafel, als u buiten wilt eten. Insecten houden absoluut niet van basilicum. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (5)
Bosbessen; Deze bessen zijn rijk aan anthocyanosiden ; ze hebben anti oxidante eigenschappen en verlagen het bloedsuikergehalte. Ook verbeteren bosbessen de bloedtoevoer naar de aderen en haarvaatjes, dit kan lichte suikerziekte bij ouderen verminderen en is zeer gezond voor de ogen. Als men onder de volgende link de indrukwekkende staat van dienst van onze bosbes eens leest, dan in het zeker voorstelbaar dat onze oma’s een dergelijke middel in hun huisapotheek hadden opgenomen. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (8)
Citroenmelisse ; U kunt deze regelmatig vinden als verse kruidenplant. De plant staat van oudsher bekend om zijn licht kalmerende, stemming verbeterende effecten. Dit wordt gebruikt tegen slaapproblemen, rusteloosheid, angsten en depressies. Ook zou het kunnen helpen tegen spijsverteringsproblemen, zoals winderigheid, kramp en misselijkheid, en dit is vooral als deze worden versterkt door stress en spanningen. Ook heeft citroenmelisse een anti virale werking, knijp het blad samen en doe het op een pijnlijke plek op de lippen, veroorzaakt door het herpes virus. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (7)
Fenegriek ; Dit kunt u in ieder supermarkt of natuurwinkel wel vinden. Het lijken kleine lichtbruine korreltjes, het zijn zaadjes. Het is al ca 4000 jaren in gebruik als kruid voor vrouwen. Het bevat saponinen, deze worden in de farmaceutische industrie gebruikt als oraal anticonceptiemiddel. In de Chinese geneeskunde is het een belangrijk kruid bij problemen die met de nieren samenhangen, zoals lage rugpijn en gezwollen benen. Ook hielp het bij de ouderdomsdiabetes, menstruatiepijnen en barensweeën. Fenegriek is een zeer veelzijdige plant. Wat zegt de wetenschap ervan. Zie (4)
Het geheim van geurige specerijen- en/of kruidenmengsels is de combinatie van de ingrediënten. De meeste mensen kopen deze gewoon in de winkel. Omdat we ons niet vertrouwen met de samenstelling. Maar in de kant-en-klaar mixen zit erg veel zout. Soms nog meer zout dan specerijen. Hier vindt U een artikel over het zelf samenstellen van wereldbekende kruidenmengsels. En specerijenmengsels. De zelfmaak-recepten en achtergrond informatie over onze specerijen. Om deze mixen zelf te maken is het leukst, het lekkerst en het goedkoopst, en zeker het gezondst . Moeilijk ? Helemaal niet !
Specerijen met geurige geheimen.
Zah’tar, chinees vijfkruiden poeder, Afrikaanse specerijenmengsels, dukkah, kurkuma en andere specerijenmengsels. Hoe mix je wat, hoe bewaar je het. En bovenal, waar vind je de juiste recepten hiervoor.
De afgelopen week kreeg ik een mail van een Belgische dame, ze vroeg me of ik voor haar een paar kruidenmixen wou kopen en meesturen met de kurkuma bestelling. Want in België zat er zoveel zout in de verschillende kruiden- en specerijen mixen.
Ik heb haar gevraagd waarom ze deze zelf niet ging maken. Fluitje van een cent. Maar ze wist niet hoe dat moest, en dacht dat het een enorme klus was. Dat is niet zo. Je gaat naar een Toko, met een boodschappen briefje met welke specerijen je wilt hebben. Dan is de gemalen variant het gemakkelijkst te mengen. Doe ze thuis in verschillende busjes, schrijf erop wat erin zit. Maak een schriftje met de ‘ingrediënten mixen’. En je bent voor je leven lang klaar, omdat je het nu zelf kun maken ! Supergezond en zoutloos.
Vroeger wisten we veel meer van de werking van specerijen als nu. Bijvoorbeeld de cosmetica had als basis veel kruiden/specerijen. Vanuit de rotskust, de woestijnen en de bossen en velden van het Middellandse zeegebied kwamen al van oudsher onze lekkerste smaakmakers. Men wist waar de kruiden en specerijen voor dienden en wat hun uitwerking was.
Koriander, venkel, komijn, fenegriek, sesam, nigella, anijs , maanzaad en karwij. Kappertjes, tijm , peterselie en munt en oregano kwamen allemaal uit het huidige Egypte. Ook de landen van de Levant, Turkije, Griekenland, de Balkan-landen en Zuid-Italië waren zijn onze bakermat van al de lekkere dingen die we nog steeds gebruiken. Ook toen al handelde men er levendig mee. Soms kennen we de specerijen eerder van het land dat ze verkocht, als het land waar ze groeiden.
Echter ook in onze Nederlandse geschiedenis is deze zoektocht terug te vinden. Bijvoorbeeld de V.O.C. die met hun schepen uitvoer op de wereldzeeën , op zoek naar de kostbare specerijen. In Indonesië, de Molukken ( ook wel de specerijen-eilanden genoemd) , Naar India of China. Peper was in die tijd heel erg bijzonder en kostbaar. En thee werd soms in een zilveren doosje, ter grootte van een klein luciferdoosje bewaard. Zo kostbaar was dit bijzonder lekkere poeder.
Wat zijn specerijen precies.
Een markt is geweldig leuk, waar dan ook in de wereld, om je te verbazen over de veelzijdigheid van alle specerijen. Om te zien wat mensen eten en dit zelf ook te proberen. Maar liefst 3800 jaar v.Chr. gebruikten de Egyptenaren de lokale specerijen in al hun voedsel, cosmetica en zalfjes. En in de keuken werden dezelfde specerijen gebruikt voor het kruiden van de stoofgerechten. Want de Egyptenaren hielden ervan om hun vlees langzaam te bereiden. Wat zijn ‘specerijen’ precies ? Het woord zelf zegt al veel, “species” verwijst naar de handel. Het Engelse woord “Species” betekent “Soorten”.
Specerijen waren kostbaar. Ze hebben duizenden jaren behoord tot de kostbaarste goederen ter wereld. Met name de handel uit het “oosten”. Ze werden over de hele wereld verhandeld. Nederlanders , in de 17e eeuw, “DE GOUDEN EEUW” dankten hun rijkdom onder andere aan deze handel.
Specerijen, hun geur en aantrekkingskracht.
We verstaan onder specerijen van alles. Kruiden zijn de verse of gedroogde bladeren van een plant. Specerijen zijn de zaden, bessen, bloemen, vruchten, pitten, wortels, wortelstokken, bladeren, zaadrokken, basten en sappen. Specerijen op zich worden niet gegeten. Maar ze hebben wel een
belangrijke voedingswaarde en sommige hebben zelfs een geneeskrachtige werking. Zoals kurkuma-longa , deze specerij reinigt het lichaam in de diepste lagen. Verbetert leverwerking, reinigt de lever en andere ingewanden en reguleert de bloeddruk. Dit wist men vroeger. Nu verbaast men zich over de goede werking. Granaatappel was voor het hart en bloedvaten bekend, en om een mooie huid te houden.
De keuze van de specerijen bepaalt sterk de smaak van gerechten. Zo is een Indiaas gerecht niet echt “Indiaas” als er geen ‘amchur’ (gedroogde gemalen mango), of ‘arandana’ (gedroogde granaatappelpitten) in zitten. Er zijn vele bijzonder klinkende namen in de Indiase keuken, waarvan je geen idee hebt hoe het eruit ziet, hoe het smaakt en waar het vandaan komt.
Szechuan peper is een typisch Chinees specerij. Het wordt eigenlijk nooit in gerechten van een ander land gebruikt. En melegueta peper kom uit de West-Afrikaanse keuken. Wordt ook nergens anders gebruikt. Een van de meest kostbare specerijen is saffraan. (de stampers van de krokus bloem). Kostbaar, bijzonder duur, maar erg lekker.
Waar koop je goede specerijen.
De meest bijzondere specerijen zijn eigenlijk ook nu bij ons in Nederland wel verkrijgbaar. Voor sommige moet je even zoeken bij een toko of een delicatessen winkel. Op het internet vind je het zeker wel. Maar toch is het zo dat een specerijen mix, vers zelf samen gesteld, veel lekkerder zijn als kant-en-klaar uit een zakje.
Wat voor veel mensen een ontdekking is geweest zijn de Chinese supermarkten, en de grotere toko’s. Daar vind je veel bijzondere specerijen. Vaak zijn daar ook wel Indiase, Thaise of Afrikaanse ingrediënten te vinden. Het is zeker zo dat ieder land zijn eigen “smaak” heeft , omdat er geheel andere specerijen groeien. Sumak , een Marokkaanse zure bes, vind je zeker wel in een Turkse winkel. Sumak, tijm en sesamzaad zijn de ingrediënten van een Libanese ‘curry’ genaamd “Zah’tar” . ( Za’tar) . En is heel erg bijzonder lekker.
