De bedoeling van Zen is niet om in de toekomst iets geweldigs of buitengewoons mee te maken. Maar om te beseffen dat elk moment van het leven uniek en bijzonder is. En dat alles en iedereen van zowel heel gewoon alsook uiterst verbazingwekkend is. Het besef dat het ertoe doet om óók voor de kleine dingen in je leven zorg te hebben. Een lekkende kraan repareren helpt de kraan, de wasbak, de watertoevoer en ook jezelf. De zorg voor je eten helpt anderen, je gezondheid, de aarde en ook je eigen rust en plezier in het maken van een gerecht. Ryokan, een Zen dichter, zei ooit eens “in deze kom zit rijst en eveneens duizend huishoudens’. Hier vind je een leuk artikel over het een beleving, op een Zen gerichte manier, van ons eten. 

Wat is Zen ? 

Dat is niet in een paar woorden uit te leggen, Zen betekent dat je het besef hebt dat alles wat leeft ertoe doet. Wees getuige van het moment zelf. Eten is er maar een klein aspect van. Maar dat kommetje rijst, dat vóór je op tafel staat heeft ook een inkomen en werk voor anderen betekent. En zorg van anderen.

Over Zen en eten en van alles wat daar omheen hangt. Allereerst een definitie van Zen. Het is echt een modern woord , maar wat het nou precies inhoudt is niet zo bekend. “Zen”  is een afgeleid woord van het Indiase sanskriet-woord “Dhian” , en dat betekent zoveel als  …. ‘aandacht,  allertheid, waakzaam, focus of getuige van het moment’   .. In het chinees is het woord bekend als “CH’AN”  , en in het japans als  “zen” , Het is een poging tot zuiverheid en eenvoud.  Tot kalmte, opmerkzaamheid en ongekunsteldheid.

De essentie om jezelf te verheffen en dichter tot je eigen waarheid te brengen.  Een opmerking van een Zenmeester die  ik gelezen heb, was :  …” Als je rijst kookt, weet dan dat het water je eigen leven is… ”  ..   We brengen nu  vaak Zen in  verband met een kunstvorm, waarbij zuiverheid en eenvoud centraal staat. Oftewel een mooie , rustige en harmonieuze omgeving.

Zen en weten over eten 

In  de geest van Zen ligt de nadruk op eenvoud, zuiverheid en natuurlijkheid. En vormt daarmee een tegenhanger voor alles wat formeel, overdreven en pretentieus is.  In onze moderne samenleving een weinig gekende zaak. Maar toch kun je leren om een meer bewuste en zuiverder houding tegenover je huis en leefomgeving aan te nemen. En dat  ‘stijl’   niet iets is wat je als een stel nieuwe kleren aantrekt.

Op zijn best kun je jezelf dan het genoegen van een rustgevende omgeving  verschaffen. Het gevoel dat een huis precies bij je past, zonder dat het een mooi ingericht plaatje is..  Een rustige plek waar je een aanhoudende, intense tevredenheid kunt ervaren..  Een plek waar je graag “thuis”  komt,..

Het is niet de bedoeling om het hele huis behandelen, want dan ben je nog wel even bezig. Maar één artikel over eten/koken en keuken en Zen is  wel inspirerend om te doen.

Het is het erg leuk om dingen te zoeken en samen te brengen. En zoals gelezen; Zen ziet eten, net als veel andere dagelijkse activiteiten, als iets dat ons zowel geestelijk als lichamelijk voedt. Het uitkiezen, toebereiden, opdienen en nuttigen van voedsel neemt in de Zen traditie een speciale plaats in. Als voedsel, onze belangrijkste brandstof, het al niet verdient om met zorg en kunde behandeld te worden, wat doet onze omgeving er dan nog toe.

Schermen met goede smaak en ideeën op het gebied van binnenhuis architectuur en zich tegelijkertijd niet om het moment van eten bekommeren, komt op de in Zen onderrichte geest uiterst ongerijmd voor. En Zen vindt  de esthetiek van mooi opgediend voedsel heel belangrijk.

Het is  het eindpunt van een leuke zoektocht , die begint op de markt of in de bio-winkel. Of in de tuin. Dan bedenk je lekkere recepten en ga je aan de slag.. Koken kan een ook leuk en sociaal aspect hebben.. een gezellige maaltijd met licht verteerbaar en smakelijk toebereid voedsel drukt, in mijn optiek, een hoge mate van beschaving uit. En als je jezelf , in voedingsopzicht, goed verzorgd, leg je ook een uitstekende basis voor je geestelijke leven.

Vandaar dat Zen gericht de voorkeur geeft aan zuivere verfijnde voeding.  Reinigend en gezond. Niet dat Zen voor 100 % vegetarisch is, een simpele gekookte vismaaltijd met groente is een meer Zen gerichte maaltijd, dan een zeer ingewikkelde groentemaaltijd.

Zen en het opdienen van ons voedsel

Natuurlijk zijn de  maaltijden in een ZEN-klooster voornamelijk vegetarisch. Eigenlijk is de versheid van de maaltijd van het allergrootste belang. Dat wat wij in het WESTEN macrobiotische voeding noemen, beantwoordt aan de ZEN principes van harmonie, heelheid en balans. Persoonlijk vind ik een van de belangrijkste dingen van een maaltijd de presentatie.

Als ik klaar ben met het koken is het leuk om de tafel op een feestelijke manier te verzorgen. Ooit eens heb ik een gedekte tafel gezien met prachtige “Zen” borden. Ze waren simpel grijs, plat en vierkant. Bij nader inzien waren het leien badkamertegels, ik heb er een paar gekocht. Je kunt ze zo in de afwasmachine doen. En het opgediende eten ziet er spectaculair uit, op die manier opgediend. En het kost je haast niks. Het geeft je maaltijd een simpel en mooi uiterlijk.

Een simpel wit tafelkleed, met wit , grijs en kristal kan een prachtig effect hebben. Eigenlijk is het nog beter als allerlei kleuren en vormen. Ook simpele grijze of witte kaarsen zijn erg mooi.

Wat maakt een keuken, of een gerecht, eigenlijk tot een Zen geheel ?

Er zijn een aantal hoofdelementen. Eén daarvan is een rustige ordening. Zowel in je keuken als bij de opdiening van voeding. Geen rommeltjes en tierlantijntjes.  Daarmee bedoel ik kalenders, kaarten , koelkastmagneten enzovoort. Verder is het mooi om de volledige oppervlaktes te kunnen zien, zeker als ze van natuurlijk materiaal zijn. Staal, hout, graniet. Ik las ooit eens ergens dat overmatig “versieren” van een keuken hetzelfde effect heeft als het versieren van een bergbeek met gekleurde verf. Dat ziet er ook niet uit.

Koken op de ZEN manier is eenvoudig en met de beste en meest verse ingrediënten die je kunt vinden. Het bereiden is een feest. En nog voordat je hebt gegeten, heb je al een voldaan gevoel. Veel groenten worden rauw geserveerd of slechts kort gekookt. Daardoor blijven de voedingswaarde en de subtiele smaak behouden. Het bereiden mag misschien eenvoudig lijken, veel van het genot in Zen voedsel zit in de mooie kunst van het opmaken en opdienen van de gerechten. De exquise, vaak ongewone rangschikking is niks anders als eetbare kunst.

In Japan is deze kunst verheven mooi. Het is typisch Zen om bloemblaadjes als eetbare garnering aan het eten toe te voegen. Chrysant, Oostindische kers, Goudsbloem en Viooltjes kunnen een maaltijd er bijzonder uit laten zien.

En het gebruik van zeewier is ook een bijzonder onderdeel van de maaltijd. Een simpele kommetje  met een zeewier als groente, sesamzaad erover, beetje sojasaus erbij.  Opgediend op een grijze tegel prikkelt de nieuwsgierigheid.

Of een eenvoudig kommetje miso soep met wat taugeh erin.  Een kleine, witte badkamertegel met een stukje verse zalm erop,  paar druppeltjes sojasaus erover en op de hoek een klein beetje wasabi-pasta, tapas stokje erbij en een viooltje. Echt prachtig en met aandacht voor de gasten neer gezet.

Een van de aspecten van Zen is de eenvoudige tafelschikking, en met een symbolisch kadootje voor je gasten. Een kruid of een mooie bloem uit de tuin getuigt van waardering en van vriendschap. Een mooi wit tafelkleed kan indrukwekkend mooi zijn.  Evenals een simpel glas, zonder patroon,  met een waxinekaarsje erin. Beetje wit zand onderin en een wit steentje.

Er zijn veel leuke dingen te bedenken en te doen. Het maakt het eten tot een genoegen, en een rustpunt van de dag.

Met een vriendelijke groet van Tieneke.

Zoekt u de beste curcumine en/of kurkuma ? Ik, persoonlijk, beveel u dekurkumaspecialist aan. Waarom ? Die heeft uitstekende kurkuma in huis, van hoge kwaliteit voor een lage prijs. Met goede Know-How, en kennis van het product. Met liefde en zorgvuldige controle voor de kurkuma. En met zorg uitgekozen supplementen. Een webshop met specialistische kennis en veelzijdige kurkuma producten. Zij zijn de nummer ÉÉN in Europa, wat betreft kurkuma producten. 

Disclaimer : Raadpleeg bij twijfel altijd een arts. Samensteller doet geen claims over diagnose, behandeling, genezing of ziektepreventie. De inhoud van dit artikel is uitsluitend bedoeld voor informatieve doeleinden. Houd er rekening mee dat de inhoud van dit artikel nog niets is geëvalueerd door medisch deskundigen. Geen van deze informatie dient te worden opgevat als medisch advies.  Raadpleeg daarom altijd een medisch gespecialiseerd/gekwalificeerd arts met kennis van natuurlijke supplementen voor aanvang van gebruik van natuurvoeding,voedingsadviezen en/of voeding of natuurlijke supplementen.